Outdoor ekipmanları arasında piyasada en çok seçeneği bulabileceğiniz çadırlar, seçiminde belki de en çok zorlanacağınız ekipmanlardır. Aşamalı bir değerlendirme yaparak adım adım tercihlerinizi ve/ya ihtiyaçlarınızı belirlemek işinizi bir nebze de olsa kolaylaştıracaktır. Elimizden geldiğince bütçe dışındaki bütün detayları yazımızda paylaşmaya çalışacağız. Bütçe konusunda söyleyebileceğimiz tek şey ise çadıra verebileceğiniz en yüksek rakamı vermekten çekinmeyin olacaktır.
İlk defa kamp yapacaksanız hemen bir çadır almak yerine mümkünse ödünç alın, bu ilk tecrübe ihtiyaçlarınızı belirlemede size her şeyden çok fayda sağlayacaktır. Ayrıca çadırınızı konaklama alanına gitmeden önce en az bir kez kurmanız karşınıza çıkması muhtemel sorunları önceden görmenizi sağlayacaktır.
ÇADIR TİPLERİ
Gelişen teknolojiyle birlikte çocukluğumuzda zihinlerimize kazınan piramit tip çadırlar özel amaçlı üretimler hariç yerini tünel tip, kubbe tip, jeodezik tip çadırlara neredeyse bırakmıştır. Bunların haricinde ağırlıklı olarak aileler veya kalabalık gruplar tarafından tercih edilen daha dik açılı duvarlara ve oldukça yüksek tavana sahip modeller de mevcuttur. Genel olarak tünel, kubbe ve jeodezik tipler mevsim kriterlerini karşıladığı müddetçe her mevsim kullanılabilirler, yalnız aile tipi olarak adlandırabileceğimiz çadırlar, duvarlarının dik açısı nedeniyle rüzgârlı havalarda, tavan yüksekliği gibi nedenlerle de soğuk havalarda dezavantajlıdır.
Piramit
Kubbe
Jeodezik
Aile
MEVSİM ÖZELLİKLERİ
Burada unutulmaması gereken nokta kamp kurduğunuz yerdir. Yaz mevsiminde bile rakımı yüksek bölgelerde yapılacak konaklamalar size sonbaharın hava şartlarını sunabilir.
3 Mevsim Çadırlar
Bu tip çadırlar çok ağır olmayan hava koşulları için uygun olup belirli bir yağmur ve rüzgâr dayanımına sahiptir. Isı kaybı önemli bir etken olmadığı için genellikle havalandırma imkânları daha yüksek, iç katmanları daha büyük pencerelere sahip şekilde üretilirler.
3-4 Mevsim Çadırlar
Yukarıda bahsettiğimiz mevsimlerin haricinde az da olsa kar yağışının ve daha şiddetli rüzgârların olabileceği kış başı veya sonu dönemlerde de rahatlıkla kullanılabilirler. 3 mevsim çadırlara göre ısı korunumu için daha kapalı bir yapıya, daha küçük pencerelere ve daha az havalandırma imkânlarına sahiptirler.
4 Mevsim Çadırlar
Kış mevsiminin nerede bulunduğunuza bağlı olarak en ağır yağmur, kar ve şiddetli rüzgârlara dayanmak üzere tasarlanmışlardır. Gerek kullanılan materyaller, gerek çadır yapısı, gerekse de kar etekleri gibi özel bileşenler bu tip çadırları ağır doğa şartlarına maksimum düzeyde dayanıklı hale getirir.
Ekspedisyon Çadırları
Dağ tırmanışları, kutup keşfi gibi ekstrem hava koşullarına dayanabilen ve fiyat skalasının en üstünde yer alan özel çadırlardır.
KAPASİTE
Öncelikle bu konuda uluslar arası net bir standardın bulunmadığını belirtmekle başlayalım. Ayrıca kapasite değerlendirmesi yaparken sadece kişi sayısına göre hareket etmek uzun vadede çadır konusundaki memnuniyetinizi azaltabilir. Öncelikle örneğin 4 kişilik bir çadırda 4 yetişkin erkeğin rahat bir şekilde yatması maalesef çok mümkün olmaz. Bu konudaki genel tavsiyemiz kaç kişi kalmayı planlıyorsanız çadırınızı 1 kişi fazlaymış gibi alın ya da çadırın mutlaka ek bagaj alanına sahip olmasına dikkat edin. Bununla birlikte, planladığımız aktiviteye bağlı olarak yanımızda birçok ekipman ve malzeme taşırız, özellikle aracımızdan uzak olacağımız durumlarda hayati öneme sahip ekipmanlarımızı da (elbette yemek hariç) çadırımızda tutmamız gerekir. Tercihinizi yaparken beraber kalacağınız kişi/kişilerin boy ve kiloları, yanınıza alacağınız malzemelerin ebatlarını kontrol etmek yarar sağlayacaktır. Özetlemek gerekirse sadece kalınabilir değil doğa şartlarında “yaşanabilir” bir çadır almanızı tavsiye ederiz.
POLLER
Çadır üreticileri modellerini genellikle fiberglas veya alüminyum pol ile satışa sunar. Alüminyum pollere göre fiberglas poller her ne kadar daha hafif olsa da onlar kadar dayanıklı değildir. Kurulum veya kullanım esnasında herhangi bir sürprizle karşılaşmak istemiyorsanız alüminyum veya daha dayanıklı olan dura-alüminyum polleri tercih ediniz.
KAZIKLAR
Her ne kadar üzerinde çok durulmasa da hava koşullarının beklenmedik şekilde zorlaştığı durumlarda çadırınızın hem sabit kalmasını hem de zarar görmesini engeller. Bir çadır satın aldığınızda paket içerisinden bir set kazık çıkacaktır ama kamp yapacağınız mevsime ve bölgenin zemin yapısına uygun kazıkları seçmek işinizi kolaylaştıracaktır. Naylon, plastik, alüminyum, çelik, titanyum ve farklı alaşımlardan mamul kazıklardan hangisini seçeceğinizi zaman içerisinde rahatlıkla belirleyebilirsiniz fakat her ne kadar daha da pahalı olsa bizim önerimiz hem dayanıklılık hem de ağırlık avantajları nedeniyle alüminyum alaşımlı ya da titanyum alaşımlı olanlardır.
SU GEÇİRMEZLİK
Günümüzün çadır kumaşlarında genellikle naylon, polyester veya yüksek teknoloji ürünü yeni nesil elyaflar kullanılır. Bu elyafların üretim süreçleri doğal elyaflara göre hem daha kolaydır, hem de aynı kalınlıktaki bir doğal elyafa göre daha hafiflerdir. Sentetik elyafların birçoğu kendiliğinden hidrofobik, yani su iticidir ama doğa şartlarında kullanıma uygun bir su iticilik veya su geçirmezlik sağlayabilmek için çadır kumaşlarına çeşitli kaplamalar uygulanır.
Çift katmanlı bir çadır zemin, gövde ve yağmurluk olmak üzere 3 parçadan oluşur. Çoğu zaman yağmurluğun kaplama tipi ve su geçirmezlik miktarı zeminden farklıdır. Yağmurluk kısım UV ışınları gibi diğer koşullara daha fazla mazur kalacağından polieter ve silikon katkılı poliüretan ile kaplanır. Zemin hava şartlarına daha az maruz kalacağından genellikle sadece poliüretan kaplamalıdır. Yani bir çadırın yağmurluğu 3.000 mm’ye kadar su geçirmez olabilirken, zemin akan/biriken suya da dayanması gerektiğinden 10.000 mm’ye kadar su geçirmezlik özelliğine sahip olabilir.
Kumaş ne kadar su geçirmez olursa olsun zayıf nokta dikiş bölgeleridir. Bu bölgelerin sızdırmazlık sağlayıcı bir şeritle kaplanmış olduğunda emin olun.
Ülkemiz şartlarında 3.000 mm su geçirmezlik değerine sahip yağmurluğu olan bir çadır genellikle yeterli olacaktır.
Polyester: Naylon kumaşlara göre çok daha ucuzdurlar. Kimyasal yapıları gereği daha düşük bir esnekliğe sahiptirler, yani daha kolay yırtılabilirler. Kolayca statik elektrikle yüklenebilirler.
Naylon: Pahalı ama daha esnektirler. Aşınma mukavemetleri çok daha yüksektir.
Not. İster polyester ister naylon olsun ripstop yapılı kumaşlar (yani kumaş yüzeyinde küçük küçük kareler görülenler) hem yırtılmayı zorlaştırır, hem de yırtık oluştuktan sonra ilerlemesini engeller.
Çadır Kumaşlarında Yaygın Olarak Kullanılan Kaplamalar
Poliüretan Kaplama: Genellikle hesaplı olarak adlandırabileceğimiz çadırlarda kullanılan kaplama türüdür, UV ışınlarına ve diğer hava şartlarına kısıtlı oranda dayanıklı olduğundan zaman içerisinde özeliklerini kaybedeceklerdir.
Polieter Katkılı Poliüretan Kaplama: Polieter katkı sayesinde kaplama UV ışınlarına ve diğer hava koşullarına çok daha dayanıklı hale gelmektedir.
Silikon Elastomer Kaplama Naylon: Pahalı olan bu tip kumaşlar suya oldukça dayanıklı ve esnektir. Aynı zamanda bütün hava koşullarına diğerlerine göre çok daha dayanıklı olmasının yanında hafiftir. Kaplamadaki silikon katkı nedeniyle kumaş yüzeyi oldukça kaygan olduğundan yağmur ve kar kolayca kayıp gider.
Not. PU kaplamalar sıcak uygulamalar olduğu için işlem esnasında sentetik kumaşlar az da olsa bir miktar zarar görürler (kumaş yapısı bozulabilir), silikon elastomer soğuk bir uygulama olduğu için bu noktada da avantajlıdır.
Su Geçirmezlik Ölçüm Metotları
- “Su sütunu” veya “kova metodu” ki bu test esnasında kumaş gr/m2 ağırlığına göre parça ebadı ve su miktarı belirlenir. Örneğin 400 gr/m2’ye kadar olan kumaşlar için 650 x 650 mm ebat ve 150 mm su kullanılır, yani kumaş üzerindeki su basıncı sabittir. Kare şeklinde kesilen kumaş 4 kenarından asılarak suyu bir kova gibi tutması sağlanır, test 24 saat sürer. Suyun altta bulunan hazneye sızdığı miktar kaydedilir ve mm cinsinden su geçirmezlik değeri olarak belirlenir.
- “Hidrostatik basınç metodu”nda kasnak içerine sabitlenen 130 mm çapındaki kumaş parçasına belirli aralıklarla artan bir basınçla su püskürtülür. Diğer yüzeye üçüncü damlanın sızdığı miktar mm/saat cinsinden su geçirmezlik değeri olarak belirlenir.
Bir çadırın su geçirmezlik değeri ne kadar yüksekse o kadar iyidir diye düşünmek yanıltıcı olabilir. Hava şartlarından ve çadır içerisinde kalanların nefeslerinden oluşacak nemin tahliye edilebilmesi yani kumaşın nefes alabilirliği de çok önemlidir. Su geçirmezliğin artması demek aynı zaman ağırlığın artması ve yırtılma mukavemetinin düşmesi anlamına gelir.
YAŞANIRLIK
Doğada geçireceğiniz zamanın aynı zamanda konforlu olması açısından dikkate alınması gereken kriterlerden bir tanesi de yaşanırlıktır. Konaklayacak kişi sayısının birden fazla olması durumunda mutlaka iki kapıya sahip bir çadır ihtiyaç anında partnerinizin sizin üzerinizden atlamasını gerektirmeksizin rahatça dışarı çıkabilmesini sağlar. Aynı zamanda iki bagaja sahip bir çadır korunaklı bir depolama alanı sunar. Çadır sadece yatacağınız yer değil, hava şartları nedeniyle zaman geçirmek zorunda kalabileceğiniz bir yer haline de gelebilir. Bu tip durumlarda yeterli havalandırma, ebatlar ve yükseklik oldukça önem kazanır. Ayrıca klostrofobik bir yapıya sahipseniz alçak profile sahip tünel tipi bir çadır almaktansa daha ferah kubbe tip çadırı tercih edebilirsiniz. Diğer bir taraftan çadır zemin tipi de önemlidir, tünel tiplerde böyle bir şey pek söz konusu olmasa da kubbe ve jeodezik tip çadırlarda zemin yuvarlak, kare, altıgen veya sekizgen olabilir. Yuvarlak ve kare tipler mat/yatak harici daha az kullanım alanı sunarken altıgen ve sekizgen tiplerde köşelere sürekli elinizin altında bulunması gereken ekipmanları koyabilirsiniz. Ayrıca çadırın içerisinde küçük malzemeleri saklamak için kaç cep bulunduğunu, lamba veya fan için tepede askı bulunup bulunmadığını kontrol etmekte fayda var.
KURULUM KOLAYLIĞI
Konforunuz için üreticiler sürekli daha kolay kurulabilen ve toplanabilen çadırları sunmaya çalışmaktalar. Çift katmanlı çadırlarda her iki katmanında birlikte veya içeriden kurulabiliyor olması yağmurlu havalarda kamp kurarken avantaj sağlayacaktır. Ayrıca bağlantı noktalarının renkle kodlanmış olmasını, pollerin bir kanala geçirmek yerine klipslerle sabitlenmesini ekleyebiliriz. Hangi marka olursa olsun saniyelerle ifade edilen çok hızlı kurulum vadeden çadırlarda dikkatli olmanız gereken noktalar 1) kurulduğu kadar kolay toplanabiliyor mu ve 2) toplandığında ebatları nedir.
TAŞINABİLİRLİK
Sonuncu ama en az diğer bütün kriterler kadar önemli olan bu noktada sadece çadırın ağırlığını değil, aynı zamanda paketlenmiş haldeki ebatlarını da dikkate almanız gerekir. Çadır üreticileri genellikle iki farklı ağırlık belirtirler. Net ağırlık, çadırın gövdesinin ve varsa yağmurluğunu toplam ağırlığıdır, paketlenmiş ağırlık ise net ağırlıkla birlikte poller, kazıklar ve varsa kılıfların toplam ağırlığıdır. Kamp alanına kadar araçla gidecekseniz bu konu çok önemli değil gibi görünse de kampta ihtiyaç duyulan ekipman/malzeme miktarı göz önüne alındığında bagajınızda ekstra bir alana ihtiyacınız olabilir. Taşınabilirliğin en çok önem kazandığı alan sadece çantanızla gerçekleştireceğiniz aktivitelerdir. “Ultralight backpacking” kavramının doğuş gerekçesi de budur. Bugün tek kişilik çadırlarda 1 kg, çift kişilik çadırlarda 2 kg altı olan çadırlar rahatlıkla bulunabilmektedir.
ÇADIR AKSESUARLARI
Zemin Örtüsü/Brandası
Çadırınızın zemin alanı ölçüsünde alacağınız bir branda sayesinde zeminde bulunabilecek taş, dal parçaları ya da keskin cisimlerin çadırınızın alt kısmına zarar vermesini engelleyebilirsiniz. Ayrıca zeminin çok nemli veya ıslak olduğu durumlarda ekstra bir yalıtım katmanı olarak da işlev görecektir. Yağmur yağdığında ise akan suyun çadırınıza temasını da engelleyebilir.
Bagaj Paspası
İster zemin örtüsünü daha geniş alın, ister bagaj alanını kaplayacak kadar ayrı bir parça alın paspas olarak kullanabileceğiniz bu malzeme sayesinde hem çadırınızın içi temiz kalır hem de bagajda bırakacağınız eşyaların zeminden nem almasını engellemiş olursunuz.
Ek Cepler
Hemen hemen her çadıra uyabilecek şekilde üretilmiş asılan ek cepler çadırınız içerisindeki eşyalarınızı bir arada tutarak ihtiyaç anında kolayca ulaşabilmenizi sağlar.
Fan
Özellikle yazın deniz kenarı gibi çok sıcak zaman ve yerlerde yapacağınız kamplarınızda çadırınızın tepe askılarına bağlayabileceğiniz USB fanlar serinlemenize yardımcı olacaktır.
